Bethlehem, Tine

Tine Bethlehem werd in 1938 geboren in Oldeboorn. Daar bracht zij ook haar kinder- en jeugdjaren door.

Op de lagere school heeft ze bij Paulus Folkertsma in de klas gezeten (de componist), die haar liefde voor poëzie en voor het Fries bijbracht. Na de ULO in Akkrum en de vormingsklas in Leeuwarden heeft zij een poosje op een kantoor en in een bloemenwinkel gewerkt, maar zij wilde graag doorleren. Zij koos voor sociaal-cultureel werk en volgde daartoe HBO-opleidingen in Amersfoort en Groningen. Na haar afstuderen werkte zij in dienst van Centra voor de Kunsten in buurtcentra, met kinderen en volwassenen. Dat deed zij op verschillende plaatsen in het land, onder anderen in Den haag, Enschede, Emmeloord en Leeuwarden en in de provincie. Samen met schrijfster Akky van der Veer volgde Tine Bethlehem een opleiding tot schrijfdocent (1997/’98). Zij trouwde in 1961 en kreeg twee zonen. In 1978 kwamen ze in Leeuwarden wonen. Bethlehem is in 1989 gescheiden.

Al jong begon Tine Bethlehem met het schrijven van gedichten, in eerste instantie met name voor zichzelf. Zij debuteerde in 1958 met een gedicht, dat zonder dat zij dat wist door Tjitte H. Piebenga was opgestuurd, in literair tijdschrift De Tsjerne. Daarna publiceerde zij meer. In de tijd dat zij buiten Fryslân woonde heeft ze wel altijd gedichten geschreven, maar niet gepubliceerd. Terug in Leeuwarden kwam ze al vrij snel in de redactie van literair tijdschrift Trotwaer. Zij kreeg werk in Leeuwarden, onder anderen bij creativiteitscentrum De Blauwe Stoep (nu Parnas). Na een aantal jaren raakte zij, door het opheffen van subsidie, haar baan kwijt. Sinds die tijd werkt Tine Bethlehem als freelance docente en cursusleidster, o.a. bij Parnas. In gedichtenbundels, bloemlezingen en de Skriuwerskalinder staan geregeld gedichten van Tine Bethlehem, maar er kwam geen bundel uit. Het zou tot 1995 duren, na ongeveer veertig jaar dichten, dat er een bundel van haar uitkwam. In 1995 gaf De oare útjouwerij van Goaitsen van der Vliet in Enschede haar verzamel- en tegelijk haar debuutbundel Swietroken & koperblazers uit. De bundel heeft een a-chronologische opbouw, de jongste gedichten staat voorin, de oudste achterin het boek. De gedichten geven op die manier een ‘verslag’ van het leven van de dichteres; uit de beginperiode (1955 – 1960) zijn ze speels met zo nu en dan een wat sombere ondertoon. De gedichten uit de middelste schriften, 1961 tot en met 1989 (3 schriften) vallen samen met de verschillende levensfasen van de dichteres; in de jaren zestig is zij pas getrouwd en gelukkig, in de jaren zeventig ‘alwer ferhúzje’ komen de conflicten. De jaren tachtig is de tijd van het terugblikken, het verlies van de oude liefde en de invulling van een nieuw leven. De jaren negentig geven een beeld van het in balans komen.
Opvallend aan de gedichten van Tine Bethlehem is de vrije versvorm, ritme en klank is belangrijker dan rijm,voor de lezer zijn het toegankelijke gedichten. Vaak voorkomende thema’s zijn de liefde, de natuur en het gewone leven van, meestal, vrouwen. Albertine Soepboer zegt in haar bespreking van de bundel (Trotwaer, nûmer 1, 1996): ‘Het lijkt erop dat de dichteres op haar best is als zij de clichés loslaat en haar eigen speelse vormen en ritme gebruikt. Dan krijgt dat verslag van het leven van een vrouw iets unieks en nieuws zoals in de gedichten over het vallen, waarbij beeld en taal elkaar op een mooie manier steunen. Maar vaak wordt er in de gedichten niet meer gezegd dan er staat en zitten ze te dicht op de clichés van de poëzie’.
De tweede bundel van Tine Bethlehem, Wetter en Stien, kwam uit in 2001. De gedichten hebben thema’s als relaties, de kindertijd, het landschap en de natuur. De gedichten worden begeleid door foto’s van fotografe Elske Riemersma, die in haar werk dezelfde thema’s als onderwerp gebruikte. De mooi verzorgde uitgave, vormgegeven door Gertjan Slagter, kreeg in 2001 de Liuweprint voor het best verzorgde boek van dat jaar. Haar ‘trije lieten fan de Swette’ zijn door componist Bernard Smilde op muziek gezet, voor sopraan.

Werk

Poëzie
1995: Swietroken & koperblazers
2001: Wetter en stien

Prijzen
1970: Rely Jorritsma-priis - fers  No chance

Tresoar © 4-5-2007

Meer informatie over het literaire werk van Tine Bethlehem op de Friese literatuursite van Jelle van der Meulen.