Boomsma, Joop

Geboren: 11-7-1947, Wartena

• Boeken, AV materiaal, artikelen, handschriften, brieven, muziek

• gedichten

• Beeldmateriaal

• Biografie Fries

Leven en werk

Joop Boomsma werd vlak na de oorlog, op 4 augustus 1945, geboren in Rottevalle. Toen hij vier jaar was, verhuisde de familie Boomsma naar Surhuisterveen.

Daar, in de Wouden, is Joop opgegroeid en heeft hij op school gezeten. Al op de lagere school wist Joop Boomsma dat hij later onderwijzer wilde worden, daarin geïnspireerd door zijn grote voorbeeld, meester Lourens van de Leij, bij wie hij een paar jaar in de klas had gezeten. Op de Rijkskweekschool in Drachten kreeg hij Friese les van leraar Geale de Vries. De aanpak van De Vries zorgde ervoor dat zijn studenten hun minderwaardigheidsgevoel voor hun eigen taal kwijtraakten. Bij Joop Boomsma had dat tot gevolg dat hij later als schrijver koos voor het Fries.

Boomsma, intussen getrouwd en afgestudeerd, kreeg een benoeming tot onderwijzer in het Zuid-Hollandse dorpje Gouderak. Hij was toen nog herstellende van een zwaar auto-ongeluk dat hem enkele maanden eerder was overkomen. Ruim twee jaar later werd hij leraar Nederlands aan een MAVO in Gouda. Omdat hij in die tijd steeds meer contacten in de Friese schrijverswereld kreeg, was het handiger om terug te gaan naar Fryslân. Dat gebeurde in 1975 toen hij een benoeming kreeg aan de MAVO Nijlân in Leeuwarden. Met vrouw en kinderen ging hij in Menaldum wonen, de plaats waar hij vandaag de dag nog steeds woont.

Schrijver
In zijn tijd aan de ULO in Surhuisterveen ontdekte Joop Boomsma, dat hij plezier had in schrijven. En wat hij schreef wilde hij ook aan anderen laten lezen. Het oprichten van een schoolkrant leek hem daarvoor een geschikt middel; hij schreef De Ulopost  bijna alleen vol. Al gauw stuurde hij ook stukjes naar De Feanster, de lokale krant, die ze tot zijn eigen verbazing opnam en publiceerde. Zijn belangstelling voor literatuur werd sterker toen hij in Drachten op de kweekschool zat. De studenten organiseerden literaire avonden waar ook werd voorgelezen uit eigen werk, zij speelden toneel en cabaret en schreven hun schoolkrant, De Catheder, vol met eigen poëzie en verhalen. Joop Boomsma schreef toen meestal nog in het Nederlands, maar mede door invloed van leraar Geale de Vries, ging hij steeds meer over op het Fries.
Zijn ijver als schrijver nam toe in de tijd dat hij in Zuid-Holland woonde. Hij publiceerde poëzie en proza in tijdschriften als De Strikel, Trotwaer, Sonde en Alternatyf. Gedichten van hem werden opgenomen in Fersefariaasje (de jaarlijkse bundel met gedichten voor de voordrachtswedstrijd van leerlingen van middelbare scholen) en hij las gedichten voor de telefoon van Operaesje Fers. Bovendien schreef hij voor enkele lokale kranten zoals Holland Silhouet en De Havenloods.

Zijn eerste publicatie in boekvorm was de gedichtenbundel Frysk om utens  (1969) gevolgd door Multipleks: fersen (1970), beide bundels gaf hij uit in eigen beheer. De bundel Ierlitte : 26 fersen, die in 1972 bij de Koperative Utjouwerij verscheen, was zijn eerste ‘officiële’ publicatie. Die werd in 1975 gevolgd door de bundel Wetter, Stien en Sân. In eigen beheer heeft hij nog twee uitgaven verzorgd: in 1974 de bundel met 4 prozastukken Dunnik en oare proasa, 1n 1984 gaf hij het boekje Tobeksjen op ’t oulein paad uit. Het boekje bevat de weergave van een nagebootst gesprek met Waling Dijkstra.

Voor het verhaal ‘Ik en ús heit’, kreeg hij in 1971 een Rely Jorritsma-priis. Dezelfde prijs werd hem in 1972 toegekend voor het gedicht ‘al wer in nije dei’. In 1974 werd hij voor de derde keer beloond met een RJ-priis, deze keer voor het gedicht ‘yn it skaad fan in iperenbeam’.

In dezelfde tijd werd ook gestart met een serie interviews met Friezen van wie hij vond dat ze wat te vertellen hadden. De serie interviews werden gebundeld en verschenen in 1976 in een boek met de titel Peteareboek.

Na de uitgave van zijn gedichtenbundel legde hij zich steeds meer toe op het schrijven van korte verhalen, met name van misdaadverhalen. Het idee voor het schrijven van misdaadromans ontstond in 1986, op een schrijversweekend in Kortehemmen. Boomsma vroeg voor dat project een provinciale schrijfopdracht aan; toen hij die kon krijgen kon hij beginnen. In 1988 verscheen zijn eerste misdaadroman Ien foar de wraak, in 1989 gevolgd door Kwea jild. De boeken werden door het Friese lezerspubliek goed ontvangen. En ook de meeste recensenten waren positief, een bespreker noemde Ien foar de wraak de beste misdaadroman die tot dan toe in het Fries was verschenen. Het was toeval dat in dat jaar (1988) nog een Friese misdaadroman verscheen: Fuotprinten yn it sân, van Riek Landman. Beide schrijvers wisten niet van elkaar dat zij in hetzelfde jaar een boek in hetzelfde genre zouden schrijven.

Van de  hand van Boomsma verscheen in 1992 weer een bundel met misdaadverhalen onder de titel Picasso, lêste wurk. De misdaadnovelle In frou mei ljochtblauwe eagen, schreef Joop Boomsma in 1994 als Boekenweekgeschenk voor de stichting It Fryske Boek.

Intussen was hij ook initiatiefnemer en bezorger van twee verzamelbundels met misdaadverhalen: in 1991 verscheen Fryske misdiedferhalen (14 auteurs) en in 1994 Knyflok en reidmannen en oare misdiedferhalen  (14 auteurs). Ien foar de wraak  is in 2005 verschenen als tweede druk.

In de verzamelbundels met jeugdverhalen Skroei  (1987) en Neibroei (1999) is een verhaal van Joop Boomsma opgenomen. Datzelfde is het geval in de verzamelbundels Ut ‘e bân (1992) en Koartwei (2000).

Boomsma werd in 1996 getroffen door een licht herseninfarct; hoewel hij intussen door de artsen volledig genezen is verklaard, heeft hij daarna zijn activiteiten toch wat beperkt. Hij kon al redelijk snel weer schrijven, dat resulteerde in 1998 in de uitgave van een nieuwe misdaadroman, die als titel kreeg: Yn reek ferflein.

Andere literaire activiteiten
Naast zijn eigen schrijverij is Joop Boomsma ook op andere gebieden in de Friese literaire wereld actief geweest. Hij heeft meegewerkt aan verschillende literaire tijdschriften, was redacteur van de dichterstelefoon Operaesje Fers, bestuurslid van de Fryske Bibleteek en een poos voorzitter van It Skriuwersboun. Verder was hij medeorganisator van poëziepresentaties in plaatsen als Piaam, Kortehemmen, Bolsward en Heerenveen. Hij is een aantal jaren medewerker geweest van het blad Frysk en Frij  en was jurylid van de Gysbert Japicxpriis, bij het Ferstival en bij het toekennen van de Rely Jorritsmaprijzen.

Voor jongeren heeft Boomsma verschillende toneelstukken geschreven, 4 daarvan zijn in het Nederlands vertaald en uitgegeven.

Internet
Joop Boomsma was in de Friese schrijverswereld een van de eersten die de mogelijkheden van het internet als medium van zijn schrijverij inzag en toepaste. Hij houdt sinds januari 2001 een dagboek bij op zijn eigen website (http://www.joopboomsma.nl); in dat dagboek geeft hij meningen en commentaar op datgene wat in de Friese literaire wereld gebeurt. De stukken daarin, aangevuld met reacties van bezoekers van de website, geschreven in het eerste jaar 2001, zijn gebundeld en uitgegeven in het boek met de titel Skriuwersdeiboek. In jier op it internet.
Boomsma publiceert nog steeds op internet.

Lijst van belangrijkste werk:

Poëzie:
1969 : Frysk om utens  )
1970 : Multipleks
1972 : Ierlitte)
1975 : Wetter, Stien en Sân
1986 : Waskje op mendje
2009: De klaai is griis novimber

Proza:
1974 : Dunnik en oar proasa (yn eigen behear)
1988 : Ien foar de wraak (2e pr.[merkel-rige] 2005)
1989 : Kwea jild
1998 : Yn reek ferflein  

Verhalenbundels:
1991 : Fryske misdiedferhalen (gearstaller, ynlieder, ferskate auteurs)
1992 : Picasso, lêste wurk
1994 : Knyflok en reidmannen en oare misdiedferhalen (gearstaller, ynlieder, ferskate auteurs)

Novelle:
1994 : In frou mei ljochtblauwe eagen (boekewikegeskink)

Allerlei:
1979 : Earnst en koartswyl (sammelbondel mei folkspoëzij en foardrachten)
1981 : Is frede wier itselde… (sammelbondel oer de kearnwapenwedrin, gearstaller, auteur)
2001 : Skriuwersdeiboek (in jier op it internet)
2006 : Om fan dit lân te hâlden (brievewiksel mei Fokke Sierksma)
2008: Boomsma bliuwt omt jo dat wolle

Toneel:

Jeugdtoneel:
1987 : Ik en ús heit
1989 : De oefenromte
1989 : Skoalleferhaal
1989 : Ik en m'n pa(vertaling)
1989 : De oefenruimte (vertaling)
1989 : Schoolverhaal (vertaling)
1996 : Tuskenoere
1996 : Tussenuur

Prijzen:
Rely Jorritsma-priis:
1970 : foar ferhaal: Ik en ús heit  
1971 : foar fers: al wer in nije dei
1973 : foar fers: yn it skaad fan in iperenbeam  

© Tresoar, 14 februari 2007

Meer informatie over het literaire werk van Joop Boomsma op de Friese literatuursite van Jelle van der Meulen.