Geboren: 16-2-1955, Leeuwarden
Leven en werk
Marga Claus - De Jong werd op 16 februari 1955 in Leeuwarden geboren en heeft daar tot haar zevende jaar gewoond, daarna verhuisde ze naar Easterein.
Aan de Pedagogische Academie ‘De Him’ in Sneek volgde ze de opleiding tot onderwijzer. In 1987 werd ze herintreder en kreeg ze een baan bij de Stichting Basiseducatie Zuidwest Friesland, later opgegaan in het Friesland College. Daar volgde ze een post-HBO studie volwasseneneducatie. Op dit moment geeft ze Nederlands en computerles. Daarnaast houdt ze zich bezig met alfabetiseringsprojecten. Zij heeft een deeltijdbaan, de rest van de tijd gebruikt ze om te schrijven en te lezen. Ze is moeder van drie kinderen. Haar echtgenoot Hans Claus overleed in april 2011.
Schrijfster
Al op jonge leeftijd begon Marga Claus met het schrijven van korte verhalen; lezen en schrijven zijn voor haar net zo belangrijk als eten en drinken. Zelf zegt ze daarover: ‘Als ik het leven even niet aankan, als het een chaos in mijn hoofd is, pak ik de pen. Ik ben heel emotioneel, door de dingen van mij af te schrijven houd ik grip op de wereld. Lezen en schrijven vormen een twee-eenheid voor mij.’
In 1990 won ze de tweede prijs met een verhaal bij de Stichting Literaire Activiteiten Heerenveen. Voor haar was dat een bevestiging dat ze kon schrijven. Claus schrijft bewust in het Fries, omdat dat de taal is die haar het meest na aan het hart ligt.
Debuut
Onder de schuilnaam Grethe van der Geest debuteerde ze in 1999 in Trotwaer met een autobiografisch verhaal ‘Leave Henri of Brief oan ’e Himel (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.)’. Daarna schreef ze onder eigen naam datzelfde jaar in Trotwaer een kritisch-humoristische column. Kort daarop maakte ze kennis met ‘Oxzana’, een Oekraïense vluchteling. Het levensverhaal van die vluchteling vertelde ze in haar debuutroman Oxzana, ferhaal fan in flechtling, die verscheen in 2000. Oxzana is een documentaire roman, de feiten zijn waar gebeurd, maar Claus heeft namen gewijzigd en het verhaal in een eigen vorm gegoten. Het boek sloeg aan bij de lezers, na vier maanden was de eerste druk uitverkocht. Na het verschijnen van Oxzana kreeg Marga Claus iedere dag brieven, mailtjes en telefoontjes van lezers die haar lieten weten hoe het verhaal hen had geraakt.
Papoea
Het verhaal van Oxzana was nog maar amper klaar, toen het onderwerp voor haar volgende boek haar al voor de geest stond; in Bolsward trof ze een pater Franciscaan die twintig jaar op Papoea in de missie had gewerkt. De verhalen die ze van de pater hoorde, gebruikte ze als uitgangspunt voor haar volgende roman De heit fan Serafyn, die in 2003 uitkwam. Claus werkte het tweede boek op een andere manier uit als haar eerste, het is voor een deel op waargebeurde verhalen gebaseerd en voor een deel fictie. In een interview in De Moanne (nummer 3, december 2002) zei ze: ‘Ik heb het gevoel dat ik mij met het tweede boek dubbel moet bewijzen. Het is een ander boek, moeilijker dan Oxzana. Het is voor een iets kleiner publiek, maar dat maakt mij niets uit. Ik schrijf niet om het publiek te behagen, maar omdat ik het gevoel heb dat bepaalde verhalen moeten worden verteld’.
Dit tweede boek werd op zich goed ontvangen. Jant van der Weg stelde in het Friesch Dagblad: ‘Maakte dat boek (Oxana) al indruk, dat kan van het nieuwe boek nog veel meer gezegd worden.’ Ook Jabik Veenbaas zag in de Leeuwarder Courant een boek met een heldere stijl en een sluitende compositie. Kritischer was hij over de verteller, die volgens hem bij de onderdrukkende partij hoorde. Veenbaas vond dat Claus met dat aspect te ‘onkritisch’ was omgegaan, hij had een ‘grimmiger boek’ willen zien.
Dichter bij huis
In het derde boek Lytse do bleef de schrijfster dichter bij huis. Het boek heeft een persoonlijke inslag. De hoofdpersoon Kike houdt een dagboek bij terwijl dochter Gitte ongepland in verwachting is. De lezer beleeft de gedachten en gevoelens van een moeder die oma zal worden en tegelijk zelf in de knoop zit met haar overgang. Het gaat ook over haar kleinkind, tegen wie ze praat (de ‘kleine jij’ uit de titel), over de wederwaardigheden van Gitte die uitvoerig aan de orde komen, en over wat er gebeurt met haar tuin, het weer, het weiland, haar hond en haar werk als taalleraar bij het vluchtelingenwerk. Geloof, levensvragen en de spirituele kant van het leven komen ook vaak aan de orde, net als boeken die ze heeft gelezen. Nu en dan denkt Kike terug aan haar eigen moeder, zodat het boek in feite vier generaties beslaat.
Jetske Bilker vond in haar recensie (Leeuwarder Courant) dat Lytse do een aantrekkelijk boek was ‘voor jonge oma’ s in spe’, maar ook dat de uitwerking te veel in het persoonlijke bleef hangen. Yvonne Dijkstra (Friesch Dagblad) zag Lytse do als ‘een heel aardige roman’, maar ook als een boek dat haar niet werkelijk kon raken.
Travestie
De vierde roman Bollman & Bollman draait om het verschijnsel van crossdressing, oftewel travestie. Claus koos opnieuw voor mensen met een eigen en apart levensverhaal, maar deze keer niet opgehangen aan de kapstok van feitelijke gegevens. Het boek is een geheel fictief verhaal over een niet-alledaags onderwerp. Het verschijnen van de roman eind mei 2009 werd begeleid met een intensieve publiciteitscampagne, door de schrijfster zelf op touw zet, met hulp van mensen uit haar netwerk.
Jetske Bilker stelde in de Leeuwarder Courant dat Claus het onderwerp goed tot zijn recht liet komen. Tegelijkertijd vond ze ook dat het allemaal het een beetje zwaar op de hand werd gebracht; ze had graag wat meer humor of relativering gezien: ‘Dat had wat meer lucht gegeven’. Elske Schotanus onderschreef dat laatste in De Moanne. Verder had Schotanus waardering voor de inzet van mythen en teksten uit het Hooglied om hoofdpersoon Yasper troost te laten vinden in zijn zoektocht. Bovendien werd volgens haar goed duidelijk gemaakt dat travestie nog altijd niet wordt geaccepteerd. Jaap Krol (Friesch Dagblad) vond het boek niet pakkend genoeg, met een te eenzijdig neergezette hoofdpersoon. Hij vroeg zich af of Bollman & Bollman niet meer potentie had gehad als non-fictie.
Klooster
De roman Kompleten verscheen in 2013. Het is een verslag over een vrouw die acht dagen in een klooster doorbrengt. Daarnaast gaat het boek door het gebruik van brieven van een pater uit Brazilië over wonderen waarbij Maria zou zijn betrokken, terwijl in de derde laag wordt beschreven hoe de man van de hoofdpersoon aan kanker kwam te overlijden. Doeke Sijens schreef in de Leeuwarder Courant over ‘de mooie observaties van andere gasten’. De diepere lading van het boek zat volgens hem in de laag over het overlijden van de man: ‘Korte stukjes tekst, sober en diepgaand’. Jaap Krol was ook lovend over dat aspect van het boek: ‘Marga Claus laat de autobiografische roman Kompleten op boeiende wijze balanceren tussen volksdevotie en hoop, nieuwsgierigheid en bezinning en de ongrijpbare wreedheid van ziekte’.
Bronnen voor dit stuk
Genoemde recensies (bij boekprofielen) en materiaal in knipselmap Tresoar
Belangrijkste werk
Romans
2000: Oxzana, ferhaal fan in flechtling (4de druk 2010)
2003: De heit fan Serafyn (2de dr. 2004)
2006: Lytse do: dei- en nachtboek foar in stjerrebern
2009: Bollman & Bollman
2013: Kompleten
Overig literair proza
2016: Neiskrift [brievenboek samen met Aggie van der Meer; 'Kadoboek' 2016]
Vertaald werk
2005: Oxzana’s vlucht (Oxzana, ferhaal fan in flechtling) (2de dr. 2006)
2006: De vader van Serafyn (De heit fan Serafyn)
Prijzen
1990: 2e prijs met verhaal, wedstrijd Stichting Literaire Activiteiten Heerenveen
Nominaties
2015: Longlist Gysbert Japicxprijs, Kompleten
Meer over leven en werk
Website van de schrijfster
Jelle van der Meulen, Friese literatuursite
Overlijdensadvertentie Hans Claus, Mensenlinq
© Tresoar, 13-04-2016